Mari kita sama2 ketahui apa itu Tanzimat dan dan apa kesan dalam tujuannya.....:)
PENDAHULUAN
Tanzimat
bermaksud satu gerakan pembaharuan atau reformasi, penyusunan semula dan
pembaik pulih yang dilakukan oleh pemerintah kerajaan Uthmaniyah bermula pada
tahun 1839 hingga 1876. Proses tanzimat ini tidak berlaku secara
mendadak sebaliknya ia merupakan kesinambungan daripada usaha pembaharuan yang
dibuat oleh Sultan Salim III (1789-1807) dan lanjutan kemajuan yang
dilaksanakan oleh Sultan Mahmud II. Gerakan tanzimat atau pembaharuan ini mula
dilaksanakan pada tahun 1836 oleh Sultan Abdul Majid yang menggantikan Sultan
Mahmud II (1808-1839). Asas
kepada pembaharuan yang dilakukan oleh pemerintah Daulah Uthmaniyah ini
berteraskan kepada Piagam Hatti Syerif dan Hatti Humayun. Namun begitu, Piagam
Hatti Humayun yang diperkenalkan pada tahun 1856 ini telah menyebabkan
berlakunya perubahan dalam institusi kerajaan Daulah Uthmaniyah yang melibatkan
aspek pentadbiran, ekonomi, perundangan, pendidikan, agama dan sosial
masyarakatnya.
Hatti Humayun juga menunjukkan kelemahan yang sangat ketara apabila nilai-nilai
Islam tidak selaras dengan pembaharuan yang dijalankan.
PROSES TANZIMAT
Proses tanzimat di
dalam Daulah Usmaniyah bermula dengan pengisytiharan Piagam Gulhane atau
dikenali
Hatti-i Syarif. Piagam ini
juga dikenali dengan nama Piagam Kamar Merah yang telah diperkenalkan oleh
Sultan Abdul Majid iaitu putera kepada Sultan Mahmud II kerana pengisytiharan
piagam dibuat di bilik Sultan Abdul Majid. Piagam ini merupakan proses kedua
dalam tanzimat Daulah Usmaniyah yang merupakan kesinambungan daripada
pembaharuan yang dilakukan oleh bapanya iaitu Sultan Mahmud II sekitar tahun
1808 hingga 1839.
Piagam Gulhane diisytiharkan pada 3 November 1839.Tanzimat ini berlangsung
selama dua puluh dua tahun iaitu dari 1839 hingga 1856.
Hal ini berikutan cadangan
daripada Mustafa Resid Pasya kepada
Sultan Abdul Majid supaya mencari penyelesaian kepada masalah kemerosotan
Daulah Usmaniyah. Beliau telah mendapat ilham daripada masyarakat Eropah dalam
memajukan negara mereka. Mustafa Resid Pasya merupakan pegawai diplomatik
Daulah Usmaniyah yang bertugas di London dan Paris. Di sini dapat dilihat,
piagam ini terbentuk kerana terdapat dorongan daripada pembesar dan juga
peranan kuasa – kuasa Barat seperti Perancis dan British.
Piagam ini menjanjikan
keselamatan nyawa, maruah dan harta untuk semua rakyat tanpa mengira agama.
Piagam Gulhane melibatkan pembaharuan terhadap sistem pemungutan cukai. Pada 7
Mei 1855, suatu
edict telah
dikeluarkan iaitu menghapuskan cukai jizyah ke atas orang bukan Islam yang
sebelum itu menjadi syarat perlindungan membebaskan mereka daripada
perkhidmatan tentera.
Pembaharuan juga
melibatkan sistem perundangan. Hal ini menekankan bahawa setiap yang bersalah
tidak boleh dikenakan hukuman selagi tidak melalui perbicaraan. Pelanggaran terhadap kehormatan seseorang
juga tidak diperkenankan. Hak milik terhadap harta dijamin dan setiap orang
mempunyai kebebasan terhadap harta yang dimilikinya.
Satu hal yang penting
dalam piagam ini adalah adanya ketentuan bahawa peraturan dilakukan untuk semua
lapisan masyarakat dan semua golongan agama tanpa ada pengecualian.
Pada
1856M, Sultan Abdul Majid mengisytiharkan pula
Hatti-I Humayun (Piagam Humayun). Piagam Humayun dikeluarkan atas
desakan negara-negara Eropah pada Kerajaan Turki Usmani yang pada waktu itu
dalam keadaan lemah dan selalu mengalami kekalahan dalam peperangan. Piagam ini
merupakan satu pengesahan segala janji yang dibuat melalui Perjanjian Gulhane
sebelum itu. Namun sebenarnya, piagam ini telah diilhamkan oleh para perwakilan
asing terutamanya Startford Canning kemudiannya oleh Lord Stratford de
Redcliffe seorang duta Istanbul.
Piagam ini mengandungi
pembaharuan terhadap kedudukan orang Eropah dan bukan muslim yang berada di bawah
kekuasaan Turki Usmaniyah sehingga tiada lagi perbezaan antara orang Eropah dan
rakyat Islam Turki. Hal ini bererti mereka mempunyai hak yang sama dalam hukum.
PEMBAHARUAN DAN KELEMAHAN
PENTADBIRAN
Perubahan dilakukan dengan mewujudkan beberapa
kementerian untuk menyambung kerja-kerja yang dimulakan oleh pemerintah yang
sebelumnya. Antara kementerian yang ditubuhkan ialah Kementerian Kerjaya
(1839), Kementerian Pelajaran (1857), dan Kementerian Polis (1870).
Dalam pada itu, Majlis Diraja yang telah ditubuhkan
oleh Sultan Mahmud II sebelum ini juga diubah menjadi Majlis Tanzimat yang berfungsi
untuk merangka segala pembaharuan dari segi undang-undang dan mengawal rasuah
dalam pentadbiran. Dewan Tanzimat yang ditubuhkan ini diketuai oleh Muhammad
Sadik Rifat Pasya. Walau bagaimanapun, ahli – ahli yang dipilih dalam majlis
ini merupakan mereka yang berpelajaran Barat sahaja .Selain itu,dalam
pembentukan kerajaan Tanzimat ini, kita dapat melihat keadaan pegawai kerajaan
yang mendapat gaji yang sesuai dengan jabatannya dan peraturan rasuah juga
dikuatkuasakan.
KELEMAHAN
Kedua – dua aspek iaitu pentadbiran
dan ketenteraan ini dipisahkan dalam melakukan pembaharuan dan pembaikpulihan
sedangkan kerajaan Turki Uthmaniyah merupakan sebuah kerajaan yang menjalankan
sistem pemerintahan ketenteraan. Pembaharuan
dalam persidangan telah dilakukan dengan menggunakan sistem parlimen yang
diambil dari Barat. Pemilihan mereka yang berpendidikan Barat sahaja. Keadaan
ini meyebabkan wakil - wakil rakyat yang baru disuapkan dengan pentadbiran baru
itu tidak dapat membincangkan sesuatu hal dengan menyeluruh dan terperinci dan
ini seterusnya mengakibatkan mereka berdiam diri dalam persidangan yang
diadakan dan orang – orang yang merancang pentadbiran negara pula ialah orang –
orang Eropah yang semakin aktif pada waktu itu.
KETENTERAAN
Pada masa pemerintahan Salim
III baginda telah menubuhkan pasukan pemerintahan yang baru iaitu Nizam I
Jedid.
Hal ini menunjukkan bahawa baginda telah berusaha untuk meningkatkan aspek
ketenteraan bagi menguatkan pertahanan kerajaan Turki Uthmaniyyah. Selain daripada itu juga orang awam telah
diberi peluang untuk menyertai pasukan ketenteraan. Hal ini dibuktikan apabila
orang awam yang mempunyai hubungan kekeluargaan dan rapat dengan istana akan
dibenarkan untuk berkhidmat dalam bidang ketenteraan, malah anak-anak golongan
rakyat terutama para penghuni-penghuni bandar diberi peluang untuk menyertai
pasukan ketenteraan Uthmaniyyah.
Bidang ketenteraan merupakan bidang yang paling
dititikberatkan sewaktu zaman Tanzimat. Sultan Abdul Majid juga melakukan
pembaharuan dalam ketenteraan. Baginda telah membentuk polis militeri dan
menghantarnya ke seluruh wilayah. Selain daripada itu baginda juga telah
memanggil pakar-pakar dari Eropah bagi memberikan latihan kepada pegawai
tentera.Selain itu, semua rakyat
telah diberi peluang untuk menyertai pasukan tentera.
PENDIDIKAN
Sistem pendidikan ini adalah
dengan mewujudkan suatu aliran akademik yang jelas terpisah secara langsung
daripada sebarang pengawasan pihak ulama.
Selain itu juga, saranan turut juga dibuat agar pengajian diadakan dari
peringkat sekolah rendah hinggalah ke peringkat universiti. Walau bagaimanapun,
hanya beberapa buah rushdiyeh (sekolah
menengah) dan sekolah rendah yang telah ditubuhkan. Sebaliknya, penubuhan universiti
diabaikan.
KELEMAHAN
Ketidakterlibatan para ulama
dalam bidang pendidikan jelas memperlihatkan bahawa sesungguhnya ajaran agama
itu sememangnya telah dilupakan.
Hal sebaliknya pula yang berlaku, apabila sekularisme pula yang semakin
ditekankan dan berkembang. Keadaan ini pastinya menyebabkan wujudnya ketidak
seimbangan dari segi perubahan yang dilaksanakan dalam bidang pendidikan. Kebanyakannya
adalah lebih dominan kepada unsur Eropah, terutamanya Perancis. Dalam keadaan ini, masa depan pelajar
Muslimlah yang jelas diperjudikan. Hal ini kerana, dapat dilihat yang pengetahuan
para pelajar Muslim tentang Islam kian berkurangan; seterusnya telah membawa
kepada kehilangan identiti dikalangan bangsa mereka sendiri.
Antara perubahan–perubahan
lain yang melibatkan skop pendidikan adalah
melibatkan pembinaan sebuah maktab. Sebuah Maktab Diraja Uthmaniyyah
telah dibina di Galatasary.
Pembinaan maktab ini jelasnya menggunakan Bahasa Perancis sepenuhnya dalam
pembelajaran, kecuali dalam subjek-subjek yang berhubung terus dengan
kebudayaan Turki. Perubahan sempit yang dilakukan oleh tokoh Tanzimat adalah apabila kurikulum
ala Barat jelas diaplikasikan dengan lebih serius manakala pendidikan Islam
yang sepatutnya diberikan penekanan yang lebih serius, tidak diajar dengan
begitu berkesan.
Kemudiannya pada tahun 1860
hingga tahun 1875, banyak sekolah professional dan militer telah berkembang.
Perkembangan yang berlaku ini menyebabkan
ramai pelajar madrasah yang tercicir dan seterusnya ketinggalan dalam
setiap perubahan yang melibatkan bidang pendidikan.
KELEMAHAN TANZIMAT DAULAH
USMANIYAH
PENURUNAN HAK DAN KEISTIMEWAAN MUSLIM
Perlaksanaan
Hetti Syerif telah menyebabkan banyak unsur barat telah meresap masuk ke dalam
pentadbiran dan sistem sosial Daulah Uthmaniyah. Hal demikian kerana proses
tanzimat yang berlaku merupakan suatu renspon Daulah Uthmaniyah dalam
menghadapi kelemahan dunia Islam dan bagi mengatasinya, pentadbiran Sultan
lebih memihak kepada kebangkitan kuasa Eropah. Hal demikian menyebabkan
kurangnya kuasa muslim dalam Daulah Uthamniyah. Sememangnya tanzimat bermula
dengan berlakunya pengisytiharan Hatti
Syarrif Gulhane atau juga dikenali
sebagai Piagam Karpet Merah.
Pengisytiharan Hetti syarif ini telah dilakukan oleh putera kepada Sultan Mahmud II iaitu Sultan
Abdul Majid dimana pemerintahannya adalah dalam lingkungan 1839-1861M. Pengaruh
Barat yang telah diserap masuk oleh bapanya Sultan Mahmud II sewaktu
pemerintahannya telah diteruskan oleh anaknya Sultan Abdul Majid dengan
melaksanakan Hatti Syerif. Pentadbiran Sultan Mahmud II dan Sultan Salim III
dalam Daulah Uthmaniyah telah mula memperlihatkan satu pentadbiran negara moden
dalam garisan yang telah ditetapkan.
Kuasa autonomi dan semi autonomi bagi dinasti dalam daerah Muslim telah
dihapuskan. Hetti Syerif telah
menyebabkan berlakunya pengisytiharan Sultan dalam perubahan terhadap
perundangan, undang-undang ekonomi dan pentadbiran ketenteraan kepada lebih
bersifat pembaratan. Walaupun pentadbiran secara warisan dikurangkan dimana kejayaan Sultan Abdul majid dianggap
adalah melalui bapanya Mahmud II, namun
begitu, pemerintahan Sultan Abdul Majid adalah merangkumi satu sempadan yang mempunyai kepelbagaian
kaum,adat, bahasa, budaya dan warganegara yang berada di bawah satu penguasaan
iaitu sebuah kerajaan. Pemerintahan
sultan baru dalam Eropah merangkumi penguasaan terhadap Turki, Greek, Serbia,
Bulgaria, sehingga Moldavian dan Wallachians yang kemudiannya memasuki kawasan
seperti Rumanian, Albanians, Bosnian,
dan Afrika. Sistem pemerintahan millet yang diperkenalkan kepada pada mulanya telah mendatangkan ketidakpuas
hati dalam kalangan Negara bukan Islam yang berada dalam lingkungan Daulah
Uthmaniyah. Permusuhan ketat turut berlaku antara Slav dan Hellene mengenai
penetapan millet yang dikenakan di
Rum.
Setiap penetapan millet merupakan satu kuasa autonomi yang lengkap bagi
kuasa-kuasa pentadbiran. Kekuasaan mereka dikekalkan sepanjang hayat
mereka.Sewaktu perlaksanaan Hetti syarif, perlaksaan cukai yang tinggi telah
dikenakan terhadap bukan muslim turut
dikenakan sama seperti muslim. Hal demikian dilaksanakan bagi memuaskan hati
penduduk yang beragama Kristian yang menuntuk hak cukai mereka yang dikenakan
terlalu tinggi. Perlaksanaan cukai seperti ini telah menyebabkan berlakunya
kekurangan terhadap hak keistimewaan muslim. Tambahan pula, kristian millet
juga mengalami permusuhan dalam kalangan mereka, secara teologinya, ketua-ketua
millet telah menentang kerajaan Turki.
Apabila millet telah dilantik dan memegang jawatan tersebut seumur hidup,
masyarakat Muslim tidak berpeluang meluaskan kawasan mereka dan fungsi mereka
dalam Daulah Uthmaniyah menjadi kurang.
PERSAMAAN HAK DAN TARAF
Di dalam isu
persamaan taraf ini, dapat dikaitkan mengenai kebolehan orang Islam dalam
keterlibatan pembentukan undang-undang. Sebelum perlaksanaan tanzimat, orang
bukan Islam tidak diberikan hak dan campurtangan dalam pembentukan
undang-undang dalam Daulah Uthmaniyah. Namun begitu, selepas tertubuhnya majlis
tribunal campuran dalam Hetti Syarif,
sudah boleh , menyertai
pembentukan undang-undang Daulah Uthmaniyah. Persamaan taraf juga dapat
dilihat melalui pengisyrtiharan tanzimat pertama yang mengatakan bahawa setiap orang bebas mengemukakan dakwaan.
Maka, dapat disimpulkan di sini, penerimaan sultan terhadap konsep negara
bangsa atau dikenali sebagai citizen telah memberikan setiap penduduk dalam
Daulah Uthmaniyah hak dan kebebasan. Bagi memastikan persamaan taraf juga
Daulah Uthmaniyah telah menetapkan persamaan cukai.
KESIMPULAN
Secara keseluruhannya, tanzimat atau
pembaharuan yang dilakukan oleh penggerak Tanzimat bertujuan untuk
menyelamatkan Daulah Uthmaniyah daripada diganggu dan dikuasai oleh penjajah
Barat. Selain itu, pelaksanaan tanzimat ini merupakan satu langkah bagi
memperkukuhkan pemerintahan pusat berpandukan fahaman perpaduan Uthmaniyah.
Malangnya, dalam usaha mereka membangunkan institusi negara timbul pula masalah
baru yang menggagalkan gerakan tanzimat ini. Antaranya ialah fahaman sekular
yang semakin merebak dalam masyarakat
Daulah Uthmaniyah akibat terpengaruh dengan unsur-unsur barat dalam kehidupan
seharian. Selain itu, peranan ahli ulama telah diketepikan dan menyebabkan umat
Islam berpecah belah. Golongan penggerak tanzimat mengganggap agama Islam
sebagai kolot dan perlu diubah mengikut peredaran zaman. Oleh itu, dapat
disimpulkan bahawa golongan penggerak tanzimat melakukan pembaharuan atau
reformasi secara tidak seimbang dan melihat masalah yang dihadapi oleh negara dari sudut pemikiran yang sempit dan
cetek.
BIBLIOGRAFI
Albert Hourani. dkk.(ed)(1993).The Middle East. California: The
University of California Press
